|
|
|
|
|
|
|
|
Region piski obejmuje następujące miasta i gminy:
- Biała Piska
- Orzysz
- Pisz
- Ruciane-Nida.
 Część północna i wschodnia regionu ma bogatą rze¼bę polodowcową i wchodzi w skład Krainy Wielkich Jezior i Pojezierza Ełckiego, zaś południowo-zachodnia stanowi część sandrowej Równiny Mazurskiej. Jest to najbardziej zalesiona część województwa (Puszcza Piska, lasy między Białą Piską i Orzyszem), lasy zajmują 47% powierzchni regionu, który uznawany jest za jeden z najbogatszych w zwierzostan terenów Polski. Bogate jest runo tych lasów (m. in. jagody, grzyby).
Wody pokrywają ponad 12% powierzchni regionu (poza giżyckim i wągorzewskim, najbogatszy w wody region województwa). Jezioro Śniardwy (pow. 11.383 ha), zwane jest niekiedy "mazurskim morzem". Ma ono szereg odgałęzień, np. jeziora: Bełdany, Seksty, Warnołty, Mikołajskie. Ponadto swą atrakcyjnością wyróżniają się jeziora: Roś, Nidzkie, Tałty, Orzysz, Łuknajno, Pogobie Wielkie. Atrakcyjnym turystycznie szlakiem wodnym jest Pisa, która łączy z Narwią i Wisłą Wielkie Jeziora Mazurskie, a przez Kanał Jegliński reguluje stan wód w tym basenie. Najpiękniejszym szlakiem spływów kajakowych na Mazurach jest Krutynia.
Do najatrakcyjniejszych miejscowości turystycznych zaliczamy w gminie Pisz wsie: Jabłoń, Kwik, Kociołek Szlachecki, Zdory, Mały Wiartel, Karwik, Rybitwy, Wiartel, Łupki, Hejdyk, Turośl, Pilchy, Wilcze Bagno, Jeże oraz miasto Pisz.
Na terenie gminy Pisz znajduje się rezerwat faunistyczny "Jezioro Pogobie Wielkie" o pow. 692 ha. Jest to miejsce lęgowe rzadkich gatunków ptaków.
JABŁOŃ - miejscowość turystyczna położona w Puszczy Piskiej nad jeziorem Brzozolasek, w odległości 4 km na południowy zachód od Pisza. Stanica wodna PTTK, camping, 200 miejsc noclegowych, pole biwakowe, jadłodajnia, kawiarnia, wypożyczalnia sprzętu turystycznego. Bardzo dobre warunki do wypoczynku, można uprawiać sporty wodne. Dojazd z Pisza autobusami PKS i ZKM.
KARWIK - wieś położona nad jeziorem Seksty i Kanałem Jeglińskim, w odległości 7 km od Pisza, powstała w 1804 roku. Wieś letniskowa, pięć chałup zabytkowych (nr 5, 10, 29, 33, 48). Leśniczówka "Leszczyna", sklep spożywczy. Z Pisza do Karwiku można dojechać autobusem ZKM, 120 mieszkańców, śluza na Kanale Jeglińskim. Możliwość wynajęcia koni i przejażdżki bryczką.
KWIK - wieś powstała w 1434 roku, założona na prawie chełmińskim przez Polaka pochodzącego z Mazowsza o nazwisku Spędek. Szkołę założono w 1745 roku. Wieś leży na północnym brzegu jeziora Białoławki, w odległości 16 km od Pisza, na szlaku kajakowym prowadzącym z jeziora Roś. We wsi sklep spożywczy, przystanek PKS.
POGOBIE ŚREDNIE - wieś położona wśród lasów, łąk, bagien, nad jeziorem Pogobie Wielkie, w odległości 9 km na południe od Pisza. Założona w 1708 roku. Szkołę utworzono między 1805 a 1840 rokiem. Chałupy zabytkowe nr 16 i 46. Jezioro Pogobie Wielkie stanowi rezerwat ornitologiczny chroniący rzadkie gatunki ptactwa wodnego i błotnego. Dojazd z Pisza autobusem PKS. Sklep spożywczy.
WĄDOŁEK - miejsce (nowa pozostała po byłej wsi) położone wśród lasów, w odległości 25 km na południe od Pisza. Najbliższy przystanek PKS w Jeżach (7 km). Obok 3 małe jeziorka i rzeka Rybnica tworząca ciekawe uroczyska leśne. W latach 1805 - 1889 wytapiano tutaj żelazo z rudy darniowej, zalegającej okoliczne tereny. Huta produkowała garnki, narzędzia rolnicze, ruszty do pieców itp. Wyroby z huty rozchodziły się po całych Mazurach, a nawet trafiały na pobliskie Mazowsze. Ładne miejsce na biwaki i rekreację. Obok spiętrzony staw tworzy wodospad, na którym była turbina służąca hucie.
WIARTEL- wieś składająca się z dwóch części: Dużego i Małego Wiartla. Położona między jeziorami Nidzkim i Wiartel, w odległości 11 km od Pisza, założona w latach 1699 - 1700. W XVI wieku istniał tu prymitywny przemysł metalurgiczny, polegający na przetapianiu rudy darniowej i wyrobie podstawowych narzędzi i sprzętów domowych. Istnieje tu duża ferma zwierząt futerkowych, restauracja, szkoła, sklep, poczta, ośrodek zdrowia i punkt apteczny, przystanek autobusowy łączący Pisz z Szerokim Borem. W kierunku płd.-wsch. przystanek PKS na skrzyżowaniu do Uścian oraz Karwicy i Turośli. Obecnie wieś liczy 351 mieszkańców.
ZDORY - stara nazwa - Wilkusy. Wieś położona na półwyspie Pod Lipą oddzielającym jezioro Białoławki od jeziora Seksty, w odległości 19 km od Pisza. Założona została w roku 1508 na prawie chełmińskim przez braci Jana i Marka Stawiskich, przybyłych tu z ziemi łomżyńskiej. Sklep spożywczy, 317 mieszkańców.
PISA - rzeka wypływająca z jeziora Roś i wpadająca do Narwi w Nowogrodzie, licząca 80,4 km; głębokość do 2 m, spadek około 25 cm na 1 km. Łączy Wielkie Jeziora Mazurskie z Wisłą. Posiada dużo meandrów, co zmusza żeglarzy do pełnej koncentracji. Przepływa przez tereny nizinne i podmokłe. Na całej długości jest szlakiem żeglownym. Wzdłuż całej rzeki jest dostateczna ilość miejsc do biwakowania. Na zachodnim brzegu towarzyszą jej lasy Puszczy Piskiej. Nazwa rzeki pochodzi od wyrazu "pisa", co oznaczało w języku Prusów bagno, błoto. Niemcy nazywali ją Galindią (od plemienia Galindów, którzy zamieszkiwali niegdyś te tereny).
KANAŁ JEGLIŃSKI - wybudowany w latach 1845 - 49 (długość 5,5 km), łączy jezioro Roś z jeziorem Seksty. Jest ważnym szlakiem żeglownym łączącym Wielkie Jeziora Mazurskie, poprzez jezioro Roś, z Warszawą. Przy ujściu kanału, w letniskowej miejscowości Karwik, znajduje się śluza. Różnica poziomów między powierzchnią jeziora Roś i jeziorem Seksty wynosi 1 m. Brzegi są zadrzewione, co pozwala wczasowiczom i turystom na przyjemne spacery wzdłuż kanału.
ROŚ - jezioro rynnowe w kształcie litery "S", o powierzchni 1890 ha i głębokości do 31 m, leżące na północny wschód od Pisza. Brzegi przeważnie błotniste i trudno dostępne. Jedynie południowa część, za miejscowością Łupki do wsi Ruda, ma wysoki, zalesiony brzeg, z dobrym dostępem do lustra wody. Na jeziorze znajdują się dwa półwyspy: jeden o nazwie Czarny Róg, na którym leży osada o tej samej nazwie; drugi bez nazwy, na którym położona jest wieś Pilchy. Do północnej części jeziora wpada rzeka Wilkus, płynąca z jeziora Kocioł. Do zachodniej zatoki wpadają dwie rzeki: Konopka płynąca przez wieś Ruda i nieco na północ Święcek, wypływająca z jeziora Borowego. Poniżej półwyspu Czarny Róg wpada Kanał Jegliński, z południowego rogu jeziora wypływa rzeka Pisa. Jezioro typu sielawowego.
POGOBIE WIELKIE - jezioro o kształcie owalnym, mające 679 ha powierzchni, głebokość 0,9 m, na nim wyspa Ostrów Wielki; brzegi trudno dostępne, zabagnione. Całe jezioro stanowi rezerwat ornitologiczny. W odległości około 1 km leży wieś Pogobie Średnie. Dojazd autobusem PKS z Pisza. Jezioro typu linowo - szczupakowego.
ŚNIARDWY - jezioro położone na obszarze czterech gmin: Pisz, Ruciane-Nida, Mikołajki i Orzysz. Największe jezioro w Polsce, liczące wraz z zatokami (Seksty, Kaczerajno, Tuchlin, Warnołty) ponad 13.000 ha (główny zbiornik 10.600 ha) powierzchni. Jego głębokość w stosunku do powierzchni jest niewielka, od kilku do 23 m w najgłębszym miejscu. Linia brzegowa - bardzo urozmaicona, z półwyspami i licznymi zatokami. Długość 17 km, szerokość 13 km. Na jeziorze 4 wyspy; największa z nich to Szeroki Ostrów, połączona z lądem od strony Zdor groblą. Między jeziorami Śniardwy, Kaczerajno i Seksty znajduje się wyspa Kaczor. Na zachód od Szerokiego Ostrowu położone są dwie następne wyspy: Pajęcza i Czarci Ostrów. Ta druga była niegdyś miejscem kultu pruskiego plemienia Galindów. Pływanie po Śniardwach daje dużo emocji, ale jest niebezpieczne i należy zachować jak najdalej idące środki ostrożności. Kajakarze muszą pamiętać o tym, aby trzymać się blisko brzegu i nie wypływać na środek jeziora nawet wówczas, kiedy jest ono zupełnie spokojne. Śniardwy są bardzo kapryśne i zmienne. Gładka, spokojna powierzchnia wody potrafi w ciągu kilkunastu minut pokryć się wysoką, krótką falą. Wysokość fal może dochodzić do I,5 i więcej metrów. W żadnym wypadku nie powinni na Śniardwy wypływać turyści mało doświadczeni i słabo pływający. Jeżeli jezioro jest wzburzone, należy przeczekać w jakimś zacisznym miejscu aż się uspokoi. Stosunkowo najmniej niebezpieczny jest brzeg południowy. Śniardwy są również niebezpieczne z powodu dużej ilości głazów. Zagrażają one nie tylko turystyce żeglarskiej, ale również kajakowej, ponieważ w niektórych wypadkach znajdują się około 20 cm pod powierzchnią wody. Głazy na jeziorze nie są oznakowane. Na jeziorze znajdują się wyspy: Czarci Ostrów, Pajęcza, Szeroki Ostrów (połączony groblą z lądem). Kaczor od kilku lat przestał być wyspą i na skutek zarastania nastąpiło naturalne połączenie z lądem. Prawie połowa brzegów jeziora Śniardwy jest niska i podmokła. Wzdłuż całej długości linii brzegowej od Kwiku do Nowych Gut, ciągnie się strefa roślinności wodnej, głównie trzciny pospolitej.
WIARTEL - jezioro składa się z dwu części: wschodniej, stanowiącej akwen główny oraz północnej, zwanej jeziorem Przylasek. Powierzchnia jeziora Wiartel wynosi 178,6 ha, głębokość zaś dochodzi do 29 m. Na jeziorze znajdują się cztery nieduże wyspy o łącznej powierzchni 1,2 ha, z których największa ma pow. 0,8 ha. Brzegi na ogół niskie.
SEKSTY - jezioro położone w kierunku północno - zachodnim od Pisza, na szlaku wodnym prowadzącym na Wielkie Jeziora Mazurskie. Jest największą zatoką jeziora Śniardwy, leżącą w jego południowo - wschodniej części. Powierzchnia jeziora - 780 ha. Połączone jest z jeziorem Roś Kanałem Jeglińskim. Na jeziorze wyspa Kaczor. Na południowym brzegu znajduje się wieś letniskowa Karwik, a na północnym - wieś Zdory. Typ jeziora - leszczowy.
Puszcza Piska to największa leśna kraina na Mazurach, jeden z największych w Polsce zwartych kompleksów leśnych, o powierzchni leśnej wynoszącej ok. 86 tys. ha i powierzchni ogólnej (wraz z jeziorami, łąkami i wioskami puszczańskimi) wynoszącej ok. 105 tys ha. To obszar lasu o długości 40 km i szerokości ponad 35 km. Oprócz lasu -jeziora, z największym w kraju jeziorem Śniardwy i wspaniałym jeziorem Nidzkie na czele, rzeki - ze słynną z malowniczości Krutynią i meandrującą Pisą o wartkim biegu. Puszcza Piska to przeważnie jednolite bory z domieszką świerka i drzew liściastych. Najbogatsze partie puszczy stanowią lasy świerkowo - sosnowe i sosnowo - świerkowe. Obok sosny i świerka spotykamy tu dąb szypułkowy, grab, lipę drobnolistną, klon zwyczajny, brzozy brodawkowatą i omszoną, olsze czarną i szarą oraz jesion wyniosły.
W lasach żyją dziki, jelenie, sarny, daniele, lisy, zające, borsuki, gronostaje, wilki. Rzadkim zwierzęciem stał się ryś. Bardzo bogaty jest świat ptasi, ogólną ilość występujących tu gatunków ptaków szacuje się na około 200. Na jeziorach i w przybrzeżnych zaroślach żyją mewy i rybitwy, dzikie kaczki i gęsi, perkozy, nury, coraz częściej spotykanym ptakiem jest łabęd¼ niemy. Lasy zamieszkują żurawie, czaple, a także ptaki drapieżne takie jak orły (orzeł przedni - tylko przelotnie, orzeł bielik - gnie¼dzi się w okolicy jeziora Śniardwy), rybołowy, sowy błotne, puchacze, kanie rude, sokoły wędrowne. Jest również kilka stanowisk czarnych bocianów.
W puszczy jest wiele pięknych jezior rynnowych, połączonych malowniczymi strugami i rzeką Krutynią.
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
