ROLNICTWO

Rolnicza przestrzeń produkcyjna w granicach gminy pod względem warunków przyrodniczych jest dość jednolita z punktu widzenia przydatności gleb do uprawy. Ukształtowanie terenu, wynikające z polodowcowego charakteru północno-wschodniej części Polski, nie jest sprzyjające dla rolnictwa. Przede wszystkim jakość gleb przeznaczonych do upraw na terenie gminy Pisz ogólnie jest słaba. Utwory morenowe, równiny sandrowe czy inne elementy rzeźby polodowcowej charakteryzują się najczęściej dużą zawartością materiałów gruboziarnistych (kamienie, żwir, piasek), małą miąższością części próchniczej oraz małą zwartością związków mineralnych - wypłukanych przez wody polodowcowe.

W produkcji roślinnej głównymi kierunkami upraw są uprawy zbóż, ziemniaków oraz roślin pastewnych z przeznaczeniem na paszę dla zwierząt. Produkcja zwierzęca opiera się przede wszystkim na hodowli bydła mlecznego (produkcja mleka), żywca wieprzowego i wołowego.

Tabela 20, Użytkowanie ziemi na terenie gmin powiatu piskiego
 

Pisz

Orzysz

Biała Piska

Ruciane-Nida

Powierzchnia użytków rolnych ogółem [ha]

17 554

11 908

21 122

4 455

Powierzchnia indywidualnych użytków rolnych [ha]

11 472

9 563

18 015

2 880

Powierzchnia gruntów ornych ogółem [ha]

8 312

6 785

13 214

1 895

Powierzchnia indywidualnych gruntów ornych [ha]

6 521

5 641

11 509

1 420

Powierzchnia sadów ogółem [ha]

61

54

19

48

Powierzchnia sadów indywidualnych [ha]

6

24

12

34

Powierzchnia łąk ogółem [ha]

6 550

2 657

4 392

1 295

Powierzchnia łąk indywidualnych [ha]

5 989

2 000

3 671

621

Powierzchnia pastwisk ogółem [ha]

2 794

2 412

3 497

1 217

Powierzchnia pastwisk indywidualnych [ha]

2 389

1 898

2 823

805

Powierzchnia lasów ogółem [ha]

29 193

14 318

17 553

25 751

Pozostałe [ha]

17 500

10 123

3 339

5 568

Źródło: UMiG Pisz

Ogólna powierzchnia użytków rolnych wynosi 17 554 ha. W ogólnej powierzchni użytków rolnych grunty orne stanowią jedynie 47,35 % (8 312 ha). W porównaniu z gminami z terenu Wielkopolski, gdzie warunki glebowe są znacznie korzystniejsze - sprzyjające intensywnym uprawom roślinnym - wskaźnik ten jest prawie dwukrotnie mniejszy (średni odsetek gruntów ornych pośród wszystkich użytków rolnych w gminach Wielkopolski oscyluje wokół 80-90%).

Rolnictwo piskie przeszło intensywne przemiany w strukturze własności ziemi. Na początku lat dziewięćdziesiątych wielkotowarowy sektor państwowy zajmował znaczne obszary ogólnej powierzchni użytków rolnych i reprezentowany był przez kilkanaście przedsiębiorstw rolnych.

W okresie trwającej transformacji w rolnictwie nastąpiły zmiany i przekształcenia własnościowe. W miejsce PGR pojawiły się nowe formy własności użytków rolnych, jak spółki i dzierżawcy. Systematycznie powiększa się również udział sektora prywatnego-indywidualnego.

Użytki rolne w przeważającej większości znajdują się w rękach indywidualnych producentów. Skupiają oni 11 472 ha (65,35 %). Znaczna ilość gruntów należy do Własności Rolnej Skarbu Państwa, która przejęła je po państwowych gospodarstwach rolnych - 5298 ha (30,2 %) - z tego wydzierżawiono rolnikom indywidualnym 90% użytków. Pozostałe formy własności skupiają niewielki odsetek ogólnej powierzchni użytków rolnych w gminie. W rękach spółdzielni znajduje się 248 ha (1,4 %), grunty gminne zajmują 462 ha (2,65 %), pozostałe formy 0,4 %.

Niemal 70 % użytków rolnych można zaliczyć do przedziału bonitacyjnego pomiędzy V a VI klasą.

Tabela 21, Struktura powierzchniowa gleb względem klas bonitacyjnych

Klasa bonitacyjna

Obszar użytków rolnych w ha

Udział procentowy

R III b

55

0,32

R IV a

729

4,15

R IV b

1009

5,75

R V

3658

20,85

R VI

2824

16,10

Rz VI

37

0,22

Ł III

1

0,01

Ł IV

2850

16,25

Ł V

3058

17,44

Ł VI

503

2,87

Ps III

59

0,35

Ps IV

569

3,24

Ps V

1667

9,50

Ps VI

495

2,82

Psz VI

22

0,13

Dane: UMiG Pisz

Na terenie gminy Pisz najwięcej gospodarstw rolniczych znajduje się w rękach rolników indywidualnych. Przeważają gospodarstwa duże - od 10 do 50 ha - ponad 52,5 % ogólnej liczby (716 - powyżej 1 ha) indywidualnych gospodarstw rolniczych. Średnia powierzchnia gospodarstwa wynosi ok. 18,5 ha, co jest wartością bardzo wysoką w porównaniu z Małopolską, czy nawet rolniczą Wielkopolską.

 

Tabela 22, Struktura wielkościowa indywidualnych gospodarstw rolnych.

Struktura powierzchni gospodarstw rolnych

Liczba gospodarstw

%

1-2 ha

89

12,4

2-5 ha

114

15,9

5-7 ha

52

7,3

7-10 ha

63

8,9

10-15 ha

119

14,4

15-20 ha

103

16,6

20-50 ha

154

21,5

50-100 ha

9

1,2

Pow. 100 ha

13

1,8

Ilość indywidualnych gospodarstw rolniczych ogółem

716

100

Średnia powierzchnia indywidualnego gospodarstwa rolnego

18,5

-

Dane: UMiG Pisz

Charakterystyczne dla struktury wielkościowej indywidualnych gospodarstw rolnych w gminie Pisz jest wysoki odsetek dużych powierzchniowo gospodarstw, zajmujących ponad 10 ha. Stanowią one aż 55,6 % ogólnej liczby gospodarstw indywidualnych, co daje jedną z najwyższych wartości w kraju.

Struktura zasiewów w gospodarstwach rolnych jest adekwatna do stosunkowo niskiej klasy bonitacyjnej gruntów na terenie gminy Pisz oraz dość surowych warunków klimatycznych. Przeważa w niej uprawa zbóż wymagających mało żyznych i umiarkowanie żyznych gleb - mieszanki zbożowe, jęczmień, owies - oraz ziemniaków i trawy.

Tabela 23, Struktura zasiewów w gospodarstwach rolnych.

Rodzaj uprawy

Powierzchnia uprawy w ha

żyto

1580

mieszanki zbożowe

1290

jęczmień jary

1070

owies

320

pszenżyto ozime

200

pszenżyto jare

290

pszenica jara

280

pszenica ozima

180

Razem zboża:

5210

Ziemniaki

940

motylkowe, motylkowe z trawami i trawy

450

strączkowe pastewne

180

okopowe pastewne

150

Pozostałe

260

Dane: UMiG Pisz

Tab. 24, Plony podstawowych upraw

 

Pisz

Orzysz

Biała Piska

Ruciane-Nida

pszenica ozima [q]

30,5

33,5

35

26,9

pszenica jara [q]

31,5

32,5

33,5

26,4

żyto [q]

24,3

26,8

24,5

23

jęczmień ozimy [q]

20

29

0

22

jęczmień jary [q]

26,5

29,5

29

24,4

owies [q]

23,5

32

26,5

24,3

pszenżyto [q]

27,6

28,7

31

24,5

rzepak [q]

17

0

0

0

ziemniaki [q]

170

220

160

160

buraki cukrowe [q]

300

310

350

250

pozyskanie drewna [m3]

278

326

268

230

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Tab. 25, Produkcja zwierzęca
 

Pisz

Orzysz

Biała Piska

Ruciane-Nida

Bydło

6 740

3 776

8 918

2 169

świnie

4 920

3 107

7 384

430

konie

391

255

508

295

Owce

41

175

147

40

Drób

11 282

8 979

12 185

6 802

Źródło: UMiG Pisz, Bank Danych Lokalnych GUS